دل هر ذره که بشکافی آفتابی در میان بینی

اولین چیزهائی که با واژه نانو به ذهنم خطور می کند، مضمون بالا است که برگرفته از آیات قرآن کریم می باشد: و یا کلماتی همچون پیشرفت، نوآوری، باکلاسی  و صرفه جوئی از نوع دیجیتالش!

به محض ورود احساس کردم وارد فضایی کاملا متغیر با دیگر نمایشگاه های برگزار شده در سالن حجاب شده ام؛ مکانی کاملا جدید و جذاب. لحظاتی از اذان ظهر می گذشت. روز اول (بر عکس روز آخر) نمایشگاه بسیار خلوت بود. بعد از در ورودی در سمت راست حیاط غرفه ای برای ثبت بازدید کنندگان وجود داشت. در این غرفه روز اول خیلی تحویلاسیون بود؛ احتمالا به این علت که بلافاصله بعد از افتتاحیه اولین نمایشگاه نانو بود و هنوز جوگیر بودند. بعضی از افرادی که از بیرون می آمدند، شاخه گل رزی به همراه داشته، بعضی ها هم  با قیافه هائی غیرایرانی الاصل و ... . در غرفه بعد از ثبت اطلاعات فردی و آدرس پست الکترونیکی یک کارت شناسایی مجلد که به گردن آویخته می شد (و البته من هیچ ضرورتی را برای این کار ندیدم) به همراه یک DVD حاوی اطلاعات و مقالات مفید (فقط در روز اول) و ویژه نامه ای که به صورت  روزانه بود؛ ارئه می شد.

به گفته بعضی ها نانو یک فرمول جادوئی است که محصولات شگفت انگیز بسیاری تولید می کند. به زبان ساده فناوری نانو را به  زیر 100 نانومتر می گویند که خواص فیزیکی و شیمیایی مواد تغییر میکند. واژه ای است کلی که به تمام فناوری های پیشرفته در عرصه کار با مقیاس نانو اطلاق می شود. یعنی بررسی و دستکاری کوچکترین اجزا ماده یا اتم ها؛ زیرا مواد در مقیاس نانو خواص بسیار متفاوتی از خود بروز می دهند. نانو یعنی یک میلیاردم ( 1210-9" type="#_x0000_t75"> ) و دراصل ازیک واژه یونانی به معنای کوتوله گرفته شده است. ترکیب «فناوری نانو» به مقیاس نانومتر ((nm اشاره دارد که برابر یک میلیاردم متر (و یا یک میلینیوم میلی متر) است. خلاصه اگر بخواهیم احساس فیزیکی نسبت به آن داشته باشیم می توان گفت که یک نانومتر یک هشتاد هزارم قطر موی انسان است (که البته واضح است ضخامت موی انسان ها متغیر است) و اگر باز هم دوست داشته باشید درک بیشتری بدست آورید می توان یک نوار کاغذی به طول یک کاغذ 12A4" type="#_x0000_t75"> ( 216 میلی متر) را 28 بار از وسط نصف کرد، که طول کاغذ نهائی برابر با 8 اتم هیدروژن به هم چسبیده و معادل 8/0 نانومتر است.        پس شاید از جمله نکاتی که باعث جذب ما به این نمایشگاه می شود این است: اگر فرض کنید که موجودات زنده و محصولات طبیعی، محصول فناوری ای به نام «فناوری خلقت» باشند، بدانید که این فناوری در ساخت محصولات خود، نانو مقیاس عمل می کند. سطح برگ نیلوفر آبی با یک لایه نانومتری پوشانده شده است. وجود این لایه سبب می شود که آب به راحتی و با سرعت کافی بر سطح برگ لیز خورده و ذرات و آلودگی های روی آن را بشوید. به این پدیده "اثر لوتوس" گفته می شود. با تقلید از این پدیده، شیشه ها و پارچه هایی ساخته شده اند که "خود تمیز شونده" نامیده می شوند. بر روی سطح این محصولات، همانند برگ نیلوفر آبی، یک لایه نازک نانو متری از دی اکسید تیتانیوم و یا دی اکسید سیلیسیم کشیده شده که مانع از جذب ذرات می گردد.        پس درست است که از فناوری نانو با نام «انقلاب صنعتی آینده» یاد می کنند.

به سمت سالن A که در طبقه بالا بود رفتم. در سمت راست بزرگ ترین غرفه نمایشگاه با نام «غرفه آموزش عمومی» قرار داشت. در این غرفه همه چیز به صورت عینی و کاملا کاربردی در قالب یک کارگاه، دستاوردها و کارکردها به نمایش گذاشته شده بود و تنها جائی بود که واقعا هر قشری از آن لذت می برد.شاید جذابیت همین بخش بود که باعث شد دوباره روز آخر هم به نمایشگاه مراجعه کنم! البته مسئولین این غرفه تمایلی برای صرف انرژی  و دادن توضیحات کافی و لازم برای بازدیدکنندگان انفرادی را نداشتند و بیشتر ترجیح می دادند پاسخ گوی گروه ها و افراد متخصص باشند. البته همیشه استثنائاتی هم داریم: که حتی از دو نفر هم به خوبی استقبال می کردند. وظیفه این غرفه نمایش کارکردهای نانو در قالب معرفی محصولات و نمایش مفاهیم اولیه فناوری نانو در قالب چند آزمایش ساده بود. مثلا محصولاتی نظیر پارچه های خود تمیز شونده، پارچه های ضد حریق، لامپ کم مصرف دارای خاصیت جذب باکتری های موجود در هوا و ... را به نمایش گذاشته شده بودند. این غرفه 8 درصد از کل ترکیب نمایشگاه را تشکیل می داد؛ در حالی که به می آمد با توجه به ترکیب بازدیدکنندگان بیشتر از اینها باید برای این غرفه سرمایه گذاری می شد!        در سالن A آزمایشگاه، پژوهشگاه ها، شرکت های خدماتی نانو، تجهیزات سازه ای، شرکت های دارای محصولات نانوئی و نشریات به چشم می خورد.

در طبقه پائین که سالن B نامیده می شد حضور جوانان بیشتر جلب توجه می کرد. در این فضا دانشگاه ها، شرکت های بازرگانی، شرکت های مرکز رشد، انتشارات، نمایش فیلم و ... و البته سالن کنفرانس و رستوران! قرار داشت.  نکته جالبی که در اکثر غرفه ها به چشم می خورد و تا حدودی نشان از خصوصیت ایرانی ها در نمایشگاه است؛ وجود خوراکی های دلچسب بر روی میز داخل غرفه ها بود، که احتمالا فقط میهمانان ویژه حق خوردن آن را داشتند، البته روز سوم نمایشگاه در چند جای سالن ها چای داغ رایگان عرضه می شد که اتفاقا خیلی هم می چسبید.

در این نمایشگاه محصولات، تجهیزات و دستاوردهای داخلی فناوری نانو در قالب بیش از 100 غرفه و در فضائی به وسعت 5 هزار متر مربع در معرض دید قرار گرفت. شرکت های نانوئی با 20 درصد و دانشگاه ها با 16 درصد جزو بالاترین درصد شرکت کنندگان از کل ترکیب نمایشگاه بودند. غیر از محصولات، نمایشگاه دارای برنامه های جانبی مانند انواع نشست ها، کارگاه های آموزشی، سخنرانی ها و جشنواره برترین های فناوری نانو، نیز بود.

به گفته مدیر کمیته منابع انسانی ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، این نمایشگاه با موضوع توانمندی های ملی فناوری نانوی ایران، با جایگاه‌‌ آموزش، پژوهش، فناوری، تولید، بازار وبا شعارارتقای زندگی کیفی مردم و تولید ثروت برگزار شده است.         دکتر سعید سرکار افزود: «ستاد ویژه توسعه فناوری نانو پنج سال پیش زیر نظر ریاست جمهور تشکیل شد و به صورت ویژه برنامه ریزی برای این فناوری را داشت. دبیرخانه این ستاد زیرنظر معاونت علمی ریاست جمهوری است. این ستاد در سال نوآوری و شکوفایی به منظور آشنائی افراد، از عموم مردم، دبیرستان ها، دانشجویان، صنایع مرتبط، مسئولین و ... دعوت کرده است. امسال اولین بار است که دستاوردهای تمام موسسات آموزشی پژوهشی، پارک ها، مراکز رشد، تولیدکنندگان و دانشگاه ها به معرض دید عموم گذاشته می شود و ضمنا استقبال گرمی هم شده است. در این نمایشگاه مهمانان خارجی و دستاوردهایشان هم حضور دارند تا چگونگی همکاری بین کشورها مورد بررسی واقع شود.»        همچنین او اظهار کرد: ایران در سال 2000 میلادی با 9 مقاله در رتبه شصتم دنیا قرار داشت؛ در حالی که در پایان سال 2007 با 465 مقاله در رده بیست و پنجم قرار گرفته است! که رژیم اشغالگر قدس را نیز پشت سر گذاشته و در بین دولت های اسلامی رتبه اول را کسب کرده ایم؛ بنابراین جزو کشورهای پیشگام هستیم.

به گفته مسئولین مربوطه «سایت اینترنتی ستاد به آدرس www.nano.ir با هدف کمک به توسعه فناوری نانو در سال 1380 راه اندازی شده است و هم اکنون در راستای سیاست های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو مشغول فعالیت است. علیرغم اینکه کاربران اصلی این سایت، هم وطنان فارسی زبان هستند، اما از نظر آمار بازدید بین سایت های تخصصی فناوری نانوی جهان در رتبه نخست قرار دارد؛ که تشکیل شده از قسمت هائی نظیر بانک های اطلاعاتی، اخبار فناوری نانو، مطالب آموزشی، واژه نامه فناوری نانو، شبکه آزمایشگاهی، پاسخگوئی به سوالات، مقالات فناوری نانو و ...»      این اولین نمایشگاه توانمندی های ملی فناوری نانو از تاریخ 22 تا 24 مهر ماه 1387 از ساعت 9 الی 21 در مرکز آفرینش های هنری در خیابان حجاب برگزار می شود.

این فناوری در صنایعی مانند خودرو، کاشی، سرامیک، شیشه، پوشاک، سیمان، فلزات، بهداشتی و پزشکی، طیور، محیط زیست و کشاورزی، امنیتی، پلاستیک، آزمایشگاهی، ساختمانی و ... کاربرد دارد. به عنوان مثال در محصولات ضد باکتری ای مانند ملحفه، تهویه‌هوا،‌ تصفیه آب،‌‌ پوشش های زخم، پوشش های محافظ در برابر عوامل شیمیایی وبیولوژیکی و ... استفاده می شود.

   در کتابی خواندم «برخی معتقدند فناوری نانو تمام آرزوهای تخیلی بشر را در پزشکی تحقق خواهد بخشید!»   برای تقریب بهتر اذهان در مورد کاربرد این فناوری می توان به چند نمونه اشاره کرد:

خمیردندانی که دارای ماده ای است که با پرکردن ترک های میکروسکوپی به وجود آمده در دندان، از درد گرفتن آن جلوگیری می کند!

نانو لوله های کربنی و فولرین ها که به صورت نانو کپسول های حاوی سلول های تولید کننده انسولین در آمده و می توانند به طور دائم در جریان خون بیمار دیابتی بچرخند و انسولین مورد نیاز بیمار را فراهم کنند!

ماشین لباسشوئی که با پخش کردن یون های نقره در طی فرآیند شستشو، بوی بد لباس را از بین می برند!

اسپری  که ازنانو ذرات اکسید تیتانیوم است و برای پاکیزگی سطح مورد نظر از هر گونه آلودگی کافی است سطح را در برابر نور خورشید قرار دهید.                                                                                                                                     

با افزودن نانو ذرات نقره به ظروف نگهداری مواد غذائی، از رشد باکتری ها بر روی سطح بندی مواد غذائی جلوگیری کرده و زمینه سالم ماندن آن را به مدت طولانی تری فراهم می نماید!

و نانو لوله های کربنی دوده ای شکل، که 100 برابر سخت تر از فولاد هستند!

به فرموده رهبر معظم انقلاب، ما باید به مرحله ای از توانائی برسیم که بتوانیم با استفاده از علم، تولید ثروت کنیم و علم را یک ارزش و وسیله ای برای رسیدن به اقتدار و ثروت ملی بدانیم و به قول بزرگی: «علم تا زمانی که در محدوده دانسته ها است برای شما تولید ثروت نمی کند، اما اگر علمتان را به چیز قابل فروشی تبدیل کردید؛ می توانید از دانشتان درآمد داشته باشید.»   البته فروش محصولات این فناوری در نمایشگاه خیلی کمرنگ بود. زیرا شخصی مانند من که دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد است و فقط به خاطر علاقه و کنجکاوی به این علم (که اصلا هم ربطی به رشته ام ندارد!) مراجعه می کند، منتظر است تا کاربرد این علم را در زندگی روزمره اش درک کند و ببیند، نه اینکه از اول تا آخر نمایشگاه حس غریبی به شخص دست دهد.   ناگفته نماند که روز آخر در یکی از غرفه ها نوعی زیرپوش و جوراب های بوگیر عرضه می شد که به علت استقبال زیاد و شلوغی جمعیت نتوانستم از جزئیات و قیمت آن ها اطلاع پیدا کنم.

چون به عنوان یک مخاطب عام مراجعه کرده بودم، به سراغ افرادی که متخصص یا کارشناس بودند، نرفتم. البته به چند نفری مراجعه کردم ولی انگار فقط مهندسان و بعضی دانشجویان با رشته مربوطه از آن ها سود می بردند؛ شاید به همین علت بود که بدو ورود نمایشگاه تحصیلات وسمت فرد را بر روی کارتی درج کردند تا به گردن بیاویزد!  ولی  به هر حال با یک دبیر آموزش و پرورش به همراه دخترش که دیپلمه رشته ریاضی بود صحبت کردم؛ جالب اینکه آن ها هم اشاره کردند که نمایشگاه تخصصی بود و نتوانست عامه مردم را جذب کند.

در سمت چپ ورودی سالن B، دفترچه ای با عنوان "یاد بود" بر روی میزی قرار داشت که جنس کاغذ های آن از گلاسه و دارای تذهیبی زیبا، برای یادداشت کردن انتقادات و پیشنهادات (یعنی باز همان جذابیتی که اول گفتم) بود. وقتی از نمایشگاه بیرون آمدم، واقعا احساس رضایت بخشی داشتم و خوشحال و سرافراز بودم که کشورم رو به پیشرفت است؛ جالب اینکه چیزهایی این بار به ذهنم می آمدند که از جنس نانو بودند: نانو الیاف، نانو سیالات، نانو ترمودینامیک، نانو بیوتکنولوژی، نانو الکترونیک، نانو فیزیک، مهندسی نانو و ... . گذشته از زحماتی که برای برپایی نمایشگاه کشیده شده بود؛ چند مورد هم موجب دل آزردگی بود: از جمله، آن فضا و حس غریبانه که بر کل نمایشگاه حاکم بود، بعضی غرفه داران با قیافه هایی آنورمال، نیاندیشیدن تمهیدات و تسهیلاتی برای رفت و آمد بازدیدکنندگان و ... .

در ویژه نامه نمایشگاه خواندم: «هدف اصلی از برپائی این نمایشگاه معرفی و ایجاد بستر لازم برای تجاری سازی این فناوری ها است. در واقع اولین نمایشگاه توانمدی های ملی فناوری نانو محلی است برای معرفی و آشنایی مسئولین، محققین، صنعت گران و عموم مردم با کالا ها، فناوری ها، خدمات، تکنیک های جدید و نوآوری ها. برگزاری نمایشگاه توانمندی های ملی فناوری نانو سبب می گردد تا توانمدی داخلی در حوزه فناوری نانو و شیوه های جدید تولید، مورد توجه بازدیدکنندگان قرار گیرد و با انجام این عمل جذب سرمایه و انعقاد قراردادهای انتقال فناوری تسهیل می گردد.»

و آخر کلام این که فکر کنم حالا دانستیم که چرا نانو متفاوت است. می بینید نانو ساختارها و نانو ذرات جزئی از زندگی عادی و روزانه ما هستند؛ گرچه تا این اواخر کسی از دنیای نانو صحبتی نمی کرد. پس ما باید منتظر بوجود آمدن تغییرات بسیاری در زندگی مان باشیم و اندک اندک برای مواجه با محصولات این فناوری آماده شویم.

عرفان ناب و حکمت شیعی
در جستجوی آرامش
نمایشگاه نانو
شروعی جدید
محکمه
حکایت همیشگی
یا مهدی (عج)